Φοιτητικη εστια του Εθνικου Μετσοβιου Πολυτεχνειου

Το ιστορικό 

Το κτήριο της Φοιτητικής Εστίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου βρίσκεται στην Πολυτεχνειούπολη του Ζωγράφου. Ήταν από τα πρώτα κτήρια που κτίσθηκαν στον χώρο που προοριζόταν για Πολυτεχνειούπολη, έναν χώρο πολύ μεγάλο και τότε ακόμα αδιαμόρφωτο. Παρά τη μεγάλη έκταση του γηπέδου ο χώρος, που διατέθηκε για την οικοδόμηση του κτηρίου της Φοιτητικής Εστίας, ήταν περιορισμένος και, επιπλέον, το πολυγωνικό του σχήμα ήταν τελείως ακατάλληλο για την αναζήτηση λύσεων πιο εύπλαστων και διαρθρωμένων σε μικρότερους όγκους. 

Το 1966, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο προκήρυξε Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό και τον Σεπτέμβριο του 1967 η μελέτη ανατέθηκε στους αρχιτέκτονες Κωνσταντίνο Παπαϊωάννου και Κώστα Φινέ στους οποίους είχε απονεμηθεί το πρώτο βραβείο του Διαγωνισμού. Η στατική και η ηλεκτρομηχανολογική μελέτη ανατέθηκαν στους συνεργάτες των αρχιτεκτόνων, Ζεράρ Ναχνικιάν, πολιτικό μηχανικό, και Παναγιώτη Ιωαννίδη, μηχανολόγο-ηλεκτρολόγο. Σύμφωνα με τους όρους του συμφωνητικού που υπεγράφη, η μελέτη έπρεπε να ολοκληρωθεί σε 210 ημερολογιακές ημέρες για όλα τα στάδια, εκτός του χρόνου, που καταναλώθηκε για τις ενδιάμεσες εγκρίσεις. Το κτηριολογικό πρόγραμμα, βάσει του οποίου εκπονήθηκε η μελέτη, ήταν ακριβώς αυτό του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. 

Η κατασκευή του έργου άρχισε στο τέλος του 1970 και τελείωσε το 1974. 

Περιγραφή της κτηριολογικής διάταξης 

Στα τελικά σχέδια, που εφαρμόσθηκαν, έχουν τηρηθεί οι βασικές αρχές και η κατανομή των λειτουργικών ενοτήτων, όπως είχαν διατυπωθεί στην πρόταση του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού. Κατά τη διάρκεια της μελέτης προσχεδίων διαφοροποιήθηκε η διάταξη των κοιτώνων στους ορόφους, από τον δεύτερο έως και τον όγδοο, επηρεάζοντας και εξωτερικά τις όψεις του κτηρίου δίνοντας στον κύριο όγκο του πιο ενδιαφέρουσα μορφή. 

Οι διάφορες λειτουργικές ενότητες, που ορίζονται στο πρόγραμμα, τοποθετήθηκαν στο κτήριο ανάλογα με τη χρήση τους και τη σημασία τους. Κατανεμήθηκαν: 

α) σε ένα υψηλό κτήριο δέκα ορόφων οι κοιτώνες των σπουδαστών, οι ξενώνες, το ιατρείο και η κατοικία διευθυντή και 

β) στους ισόγειους χώρους με την κύρια είσοδο, το χωλ και τα καθιστικά, το εστιατόριο, η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και τα γραφεία διοίκησης. 

Στο ισόγειο τοποθετήθηκαν η κεντρική είσοδος, το χωλ με τις πληροφορίες, τα δύο κλιμακοστάσια και τους ανελκυστήρες προς τους ορόφους, οι χώροι υποδοχής με τα καθιστικά, οι βοηθητικοί χώροι, το τηλεφωνικό κέντρο GR, WC και αποθήκες.

Σε ένα υπερυψωμένο επίπεδο έχουν τοποθετηθεί τα γραφεία της Διοίκησης, με επί πλέον ιδιαίτερη εξωτερική προσπέλαση, πέραν αυτής από την κεντρική είσοδο. 

Η μεγάλη αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, χωρητικότητας 600 ατόμων έχει είσοδο από το κεντρικό χωλ, αλλά και ιδιαίτερη εξωτερική είσοδο στην νοτιοανατολική πλευρά της, ώστε να μπορεί να λειτουργεί και ανεξάρτητα. Ανάλογα με την περίσταση χρησιμοποιείται για διαλέξεις, θέατρο, κινηματογράφο, κ.λπ. με τους απαραίτητους χώρους και τον μηχανικό εξοπλισμό για κάθε χρήση. 

Στο ισόγειο έχει τοποθετηθεί και το εστιατόριο συνολικού εμβαδού 380m² με πλήρη εξοπλισμό, που λειτουργεί με το σύστημα της αυτοεξυπηρέτησης. 

Η κεντρική είσοδος του συγκροτήματος, οι χώροι υποδοχής και καθιστικών και ο χώρος του εστιατορίου περικλείουν ένα αίθριο ικανών διαστάσεων με πράσινο και καθιστικά, ώστε να εξυπηρετεί τους σπουδαστές τους περισσότερους μήνες του έτους. Ένα κεκλιμένο επίπεδο σε καίριο σημείο ενώνει το αίθριο και τους ημιυπαίθριους χώρους του ισογείου με το δώμα, κατάλληλα διαμορφωμένο για παραμονή, περίπατο ακόμα και για μουσικές ή άλλες εκδηλώσεις. Από το δώμα μπορεί κανείς να προσεγγίσει και τους χώρους θορυβωδών ή ήσυχων παιχνιδιών, το σχεδιαστήριο, καθώς και τους χώρους του πρώτου ορόφου με τη βιβλιοθήκη, αναγνωστήρια και αίθουσες ξένων γλωσσών, που άλλωστε εξυπηρετούνται και εσωτερικά από τα δύο κλιμακοστάσια και τους ανελκυστήρες. 

Μια ενιαία πλάκα με συμπαγές στηθαίο καλύπτει τους χώρους του ισογείου, ενοποιεί όλους τους επί μέρους όγκους και κυριαρχεί ως ένα ισχυρό οριζόντιο στοιχείο. 

Το αίθριο καθώς και οι υπαίθριοι και οι ημιυπαίθριοι χώροι διεισδύουν στην κύρια μάζα των κλειστών χώρων του ισογείου συμβάλλοντας σε μια συνεχή εναλλαγή εντυπώσεων. 

Πάνω από το δώμα και τον πρώτο όροφο υψώνονται επτά όροφοι με 476 κοιτώνες σπουδαστών (68 ανά όροφο). Κάθε κοιτώνας εξοπλίζεται με κρεβάτι, σχεδιαστήριο, καθίσματα, μικρή βιβλιοθήκη, ερμάριο και νιπτήρα. Οι χώροι υγιεινής ανά όροφο είναι κοινόχρηστοι και περιλαμβάνουν WC και douches, επίσης offices και χώρους λινοθηκών ανά 100 άτομα. 

Στον ένατο όροφο βρίσκονται οι ξενώνες με κοινόχρηστους χώρους, καθιστικά, WC και douches. 

Στον δέκατο και τελευταίο όροφο βρίσκονται η κατοικία του διευθυντή, το ιατρείο και αναρρωτήριο 18 κλινών, με τις ανάλογες λινοθήκες, WC και λουτρά. 

Στο υπόγειο τοποθετούνται βοηθητικοί χώροι, αποθήκες, τα μηχανοστάσια κεντρικής θέρμανσης και κλιματισμού και ο ηλεκτρικός υποσταθμός. 

Κάτω από το δάπεδο του πρώτου ορόφου κοιτώνων εκτείνεται χώρος χαμηλού ύψους για τη συγκέντρωση των μηχανολογικών σωληνώσεων αποχετεύσεων και θέρμανσης, χώρος, που επιτρέπει την επίσκεψη και τη συντήρηση των εγκαταστάσεων. 

Η κύρια προσπέλαση του κτηρίου για αυτοκίνητα και πεζούς γίνεται από κεντρική οδό του Δήμου Ζωγράφου και συνδέεται με το οδικό δίκτυο της Πολυτεχνειούπολης. Η τροφοδοσία του κτηρίου γίνεται με κεκλιμένο επίπεδο απ’ ευθείας από τον εξωτερικό δρόμο προς το υπόγειο. Στους υπαίθριους ισόγειους χώρους έχουν διαταχθεί υπαίθρια γήπεδα για βόλεϊ-μπωλ και μπάσκετ-μπωλ. 

Διαμόρφωση και χαρακτήρας των όψεων του κτηρίου 

Όλα τα εμφανή τμήματα του φέροντος οργανισμού του κτηρίου, ως και η διαμόρφωση των όψεων, παραμένουν ανεπίχριστο σκυρόδεμα. Οι ξυλότυποι έχουν τοποθετηθεί βάσει ειδικών σχεδίων και είναι από σανίδες καινούργιες και απλάνιστες.

Πηχίσκοι διαφόρων διατομών διακόπτουν σε επιλεγμένα σημεία τις επιφάνειες του γυμνού σκυροδέματος είτε για να αποκρύψουν έντεχνα τις αναπόφευκτες κακοτεχνίες κατά τα διαφορετικά στάδια διάστρωσης του σκυροδέματος, είτε για να προσδώσουν κλίμακα στις γυμνές επιφάνειες. 

Στον χρωματισμό των επιφανειών του σκυροδέματος επικρατεί η απόχρωση του γκρι. Σε σημεία του κτηρίου όπου οι πλαστικές καμπύλες των επιφανειών π.χ. αίθουσα πινγκ-πονγκ, επέτρεπαν τη χρωματική διαφοροποίηση προτιμήθηκαν καθαρά, έντονα χρώματα. 

Στον υπόστεγο χώρο, που οδηγεί στην κύρια είσοδο του κτηρίου, το εξωτερικό τοιχίο της αίθουσας πολλαπλών χρήσεων διαχωρίσθηκε με πηχίσκους σε επιφάνειες, που χρωματίσθηκαν με χρώματα όπως ώχρα, μπλε, κεραμιδί κ.λπ. Μεταγενέστερες επεμβάσεις στο εξωτερικό και το εσωτερικό του κτηρίου άλλαξαν τα χρώματα σύμφωνα με το γούστο του εκάστοτε εργολάβου ή επιβλέποντος. 

Η σημερινή κατάσταση 

Η Φοιτητική Εστία του Εθνικού Μεστόβιου Πολυτεχνείου λειτουργεί πλέον τριάντα πέντε χρόνια. Κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας υπήρχε μια σχετική φροντίδα συντήρησης του κτηρίου και του περιβάλλοντος χώρου. Αργότερα, το ενδιαφέρον ακολούθησε μια φθίνουσα πορεία. Σήμερα οι ελεύθεροι χώροι έχουν εγκαταλειφθεί και έχουν μετατραπεί σε parking μοτοσυκλετών, οι κοινόχρηστοι χώροι έχουν μαραζώσει, η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων δεν λειτουργεί, όπως και η κουζίνα του εστιατορίου. 

Η εξωτερική όψη του κτηρίου θυμίζει τριτοκοσμική χώρα με τις αυτοσχέδιες αυθαίρετες επεμβάσεις των ενοίκων της, κυρίως στους εξώστες, που έχουν μετατραπεί σε κλειστούς χώρους, αποθήκες, ή τσαντίρια με τις τέντες να ανεμίζουν. 

Οι φοιτητικές Εστίες στην Ελλάδα 

Οι φοιτητικές εστίες στην Ελλάδα εποπτεύονται από το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας που διαθέτει 25 Φοιτητικές Εστίες, που καλύπτουν 8.097 θέσεις και άλλες περίπου 6.000 μέσω ενοικίασης ξενοδοχείων. Οι σπουδαστές που σπουδάζουν μακριά από τα σπίτια τους είναι περίπου 150.000 δηλαδή μόνο το 9% αυτών μπορούν να φιλοξενηθούν δωρεάν. Οι υπόλοιποι πρέπει να μισθώσουν κατοικίες στις πόλεις, όπου σπουδάζουν…

Κωνσταντίνος Φινές