FORA CIVITAS. Εγκαταστασεις κοινης ωφελειας στη Θεσσαλονικη

Το πρόβλημα του σχεδιασμού του συγκροτήματος χρήσεων κοινής ωφελείας συνδέεται με εκείνο της χωρικής επίλυσης του τόπου των Κοινών στην περιοχή μελέτης αλλά και στο ευρύτερο πλαίσιο αναζήτησης τυπολογικών αναφορών δημόσιων χώρωντης σύγχρονης πόλης. 

Η πρόταση χρησιμοποιεί την τυπολογία της Ρωμαϊκής Αγοράς (Forum) ως δάνειο εργαλείο ανασύστασης του κοινωνικού χώρου με όρους θεατρικότητας, σε άμεση αντίστιξη με την επικρατούσα κυρίαρχη λειτουργικότητα, κατά την οποία ο δημόσιος χώρος παρουσιάζεται κυρίως ως χώρος διέλευσης χωρίς συνοχή και ταυτότητα.

Σχολιάζοντας τον Βιτρούβιο, ο Camillo Sitte διαπιστώνει τη σύνδεση της ταυτότητας του χώρου των κοινών με την ανάδυση του δημόσιου βίου με όρους υπαίθριας παράστασης. Ταυτόχρονα, εισάγει το στοιχείο της περίκλεισης ως την αναγκαία συνθήκη ανάδυσης του θεάτρου της δημόσιας ζωής, κατά την οποία ο κοινωνικός χώρος παρουσιάζεται ως υπαίθριος εσωτερικός χώρος: ‘Τι άλλο, μετά από αυτήν την περιγραφή είναι το Forum παρά ένα είδος θεάτρου… το Forum είναι για όλη την πόλη ό,τι το Atrium για την μεμονωμένη κατοικία… ’

Η αμφισημία του προσδιορισμού του χώρου του Ρωμαϊκού Forum με όρους εσωτερικότητας – εξωτερικότητας επιτυγχάνεται με τη μερική περίκλειση του κενού δημόσιου χώρου, ο οποίος παρουσιάζει κοινές ιδιότητες με ένα υπαίθριο δωμάτιο, εισάγοντας ταυτόχρονα τον όρο της οικειότητας ως ενεργό στοιχείο της ταυτότητας του τόπου.

Με τον τρόπο αυτό το στοιχείο της περίκλεισης αποσυνδέεται από εκείνο της προσβασιμότητας. Τα υπαίθρια δωμάτια δεν αποτελούν μια αρχιτεκτονική της απομόνωσης, αλλά προσφέρουν στον δημόσιο χώρο το απαραίτητο αίσθημα προστασίας καιοικειότητας για την ανάδυση των κοινωνικών λειτουργιών.

Ακολουθώντας την τυπολογία, η χωρική διάρθρωση του συγκροτήματος διαμορφώνεταιμε την ομαδοποίηση των επί μέρους λειτουργιών (μάθηση, περίθαλψη, κοινωνικοποίηση, αθλητισμός, πολιτισμός) κατασκευάζοντας ένα διασυνδεόμενο σύνολο πέντε διαδοχικών υπαίθριων δωματίων (Fora), τα οποία αποτελούν τον κεντρικό άξονα διαπραγμάτευσης του αρχιτεκτονικού προβλήματος.