Νεα μοναδα της κεντρικης βιβλιοθηκης του Α.Π.Θ.

Τα κτήριο της νέας μονάδας της κεντρικής βιβλιοθήκης του Α.Π.Θ. αποτελεί προσθήκη σε ένα από τα χαρακτηριστικότερα έργα της περιόδου του ’60, έργο των Κ. Παπαϊωάννου και Κ. Φινέ και προϊόν του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που αφορούσε στο συγκρότημα Νομικής Σχολής, Θεολογικής Σχολής, Κεντρικής Διοίκησης, Αίθουσας Τελετών και Βιβλιοθήκης του Α.Π.Θ. Η επέκταση του κτηρίου της βιβλιοθήκης γίνεται υπόγεια, στο πρανές της βορειοανατολικής πλευράς  του κτηρίου των Παπαϊωάννου-Φινέ, με τέτοιο τρόπο ώστε να διατηρείται η φυτεμένη επιφάνεια του πρανούς, εμπλουτιζόμενη με νέες διαδρομές, γλυπτικά στοιχεία που λειτουργούν ως skylights για το νέο κτήριο και με ένα κυκλικό αίθριο, που σηματοδοτεί και την κύρια διαδρομή εισόδου σε αυτό.

Η βιβλιοθήκη φωτίζεται από το κεντρικό κυκλικό αίθριο, από τα γραμμικά ή σημειακά skylights και από σειρά παραθύρων κατά μήκος του εν εκσκαφή κεντρικού δρόμου εισόδου. Με τον τρόπο αυτό το νέο κτήριο χωρίς να είναι ορατό δέχεται σημαντική ποσότητα φυσικού φωτός, ενώ ο φωτισμός συμπληρώνεται με τεχνητά μέσα βάσει συστήματος BMS. Tο νέο κτήριο, λόγω της επαφής όλης της περιμέτρου του με το έδαφος και ιδίως λόγω του φυτεμένου δώματος, έχει πολύ μικρές ενεργειακές απώλειες. Λόγω της ειδικής λειτουργίας του και της ανάγκης ελεγχόμενων συνθηκών για τα βιβλία λειτουργεί σύστημα κλιματισμού.

Ο Peter Davey, διευθυντής του Architectural Review σημειώνει για το κτήριο: '…Το τοπίο περιστρέφεται γύρω από τη βορειοανατολική πλευρά του παλαιού κτηρίου και πάνω από την οροφή του νέου. Παλαιό και νέο διαχωρίζονται από ένα είδος ορύγματος στο οποίο η βαριά όψη του κτιρίου των Παπαϊωάννου και Φινέ αντιπαρατίθεται με ένα σχεδόν κατά  Aalto (Aaltoesque) τοίχο από τούβλα, με αδρή όψη, που θυμίζει τη γη από την οποία έχει ανασκαφεί. Το όρυγμα  αυτό συνιστά στην πραγματικότητα μια ενίσχυση του βασικού πεζοδρόμου του campus, ενός δρόμου που συνδέει το πανεπιστήμιο με την πόλη. Ένα 'μονοπάτι' διασπά τον τούβλινο τοίχο σχεδόν κάθετα στον άξονά του. Ένα τριγωνικό γυάλινο 'ιστίο' σε οδηγεί σε ένα κυλινδρικό τύμπανο, με τοιχώματα από αδρό μπετόν, ανοικτό προς τον ουρανό. Μια περιστροφική σκάλα σε κατεβάζει στη βάση του τυμπάνου που σε οδηγεί στην είσοδο του νέου κτηρίου. Όπως στην 'Αλίκη στη Χώρα των  Θαυμάτων', προχωρείς βήμα-βήμα από ένα τούνελ στην υποδοχή και στον εσωτερικό χώρο. Σταδιακά, γίνεται σαφές ότι, σε κάθε μια από τις δύο πλευρές της 'συμπιεσμένης' εισόδου, βρίσκεται ένας μεγαλειώδης (majestic) χώρος επενδεδυμένος με ξύλο. Είναι ένας διπλού ύψους χώρος αναγνωστηρίου, το κέντρο και ο λόγος ύπαρξης του συνολικού κτηρίου. Είναι ταυτόχρονα  φιλικός και μεγάλος, με το μπετόν του τυμπάνου και τις αντηρίδες του να έρχονται σε αντίθεση με το θερμό ξύλο της επένδυσης, ωσάν μια πολύ μεγάλη σε έκταση και λεπτομερής μελέτη να είχε γίνει γύρω από ένα πολύ καλά διατηρημένο υπόλειμμα  ενός  μυστηριώδους ερειπίου της εποχής του Αδριανού. Το φως διεισδύει από διάφορες πηγές, με μεγαλύτερη εκείνη του τριγωνικού ιστίου που σε υποδέχεται στην είσοδο. Τεχνητός φωτισμός ενισχύει πάντοτε το φυσικό φως. Οι ξύλινοι τοίχοι του μεγάλου αναγνωστηρίου διακόπτονται ώστε να δημιουργήσουν μικρούς ιδιωτικούς χώρους μελέτης οριοθετημένους από τα ράφια του ανοικτού βιβλιοστασίου (…) Ο μεγάλος χώρος είναι ένα εμπνευσμένο εύρημα, ήπιος και κατάλληλος για μελέτη. Και σύνθετες ιδέες έχουν διαπεράσει κάθε μέρος του κτηρίου…' (τεύχος 1263, 5-2002, σελίδες 80-83).