Δυο κατοικες στα Φηρα

Αντικείμενο του έργου ήταν η ανακατασκευή ενός σύνθετου παλιού σπιτιού στο παραδοσιακό χωριό των Φηρών, στην Καλντέρα της Σαντορίνης. Η ιδιοκτησία, η οποία έχει δύο εισόδους από διαφορετικά σημεία του πλέγματος των λιθόστρωτων δρόμων του χωριού, αποτελούνταν από την κύρια κατοικία με τη μικρή αυλή της, τρεις ‘σπηλιές’ για αποθήκευση προϊόντων και ένα ονείο με μια δεύτερη κοινή μεγάλη περίκλειστη αυλή μπροστά.

Τo συγκρότημα μετατράπηκε σε δύο παραθεριστικές κατοικίες, με διατήρηση τόσο του αυθεντικού κελύφους όσο και των εξωτερικών του χώρων. Η άλλοτε κύρια κατοικία συγκροτεί την πρώτη από τις δύο νέες μονάδες. Περιλαμβάνει δύο ανεξάρτητα υπνοδωμάτια με τα λουτρά τους, έναν κοινόχρηστο χώρο διημέρευσης για μαγείρεμα και φαγητό, μια παράγωνη αυλή με μια επιμήκη δεξαμενή και ένα υπαίθριο κλιμακοστάσιο, το οποίο οδηγεί σε μικρό δώμα με κυκλικό φεγγίτη, από όπου μπαίνει φως στην υποκείμενη, υπόστεγη είσοδο.

Οι παλιές ‘σπηλιές’ και το ονείο με τον εξωτερικό τους χώρο δημιουργούν τη δεύτερη παραθεριστική κατοικία. Αυτή αποτελείται από δύο υπνοδωμάτια με τα λουτρά τους, έναν κοινόχρηστο ενιαίο χώρο και ένα χαμάμ στο τέρμα της μεγαλύτερης ‘σπηλιάς’. Η τειχισμένη αυλή, που θυμίζει κρυμμένο αίθριο, διαθέτει χώρο καθιστικού για ηλιοθεραπεία, δεξαμενή προστατευμένη κάτω από θόλο και μια γραμμική υπαίθρια κλίμακα που οδηγεί στο δώμα, όπου βρίσκεται χώρος φαγητού με θέα το ηφαίστειο. Κλιμακωτές ζαρντινιέρες τη διατρέχουν κατά το μήκος της.

Το εξωτερικό κέλυφος και των δύο κατοικιών, φωτεινό και λευκό, διατηρείται όπως ήταν, κατά τρόπο που ενσωματώνεται στο περιβάλλον τους και την κυβιστική παραδοσιακή αρχιτεκτονική του χωριού. Η ουσία των μυστικών, προστατευμένων αυλών διατηρείται ως βασικό προϋπάρχον αρχιτεκτονικό στοιχείο. Το ίδιο και οι είσοδοι από τον πεζόδρομο, ως τμήματα ψηλών τοίχων που περικλείουν τις αυλές, αποκρύπτοντας τα συμβαίνοντα στα αίθρια. Οι περίκλειστες αυλές εξακολουθούν να αποτελούν την πραγματική ‘καρδιά’ των σπιτιών, ένα σημείο διάβασης προς αυτά. Ωστόσο, οι εσωτερικοί χώροι των δύο παραθεριστικών κατοικιών διαφέρουν από την εξωτερική τους μορφή, καθώς διατηρούν την αίσθηση του παλιού και αναδεικνύουν την πατίνα του χρόνου. Η χρήση υλικών και χρωμάτων σε τόνους γαιώδεις και η επιλογή των επίπλων εξυπηρετούν αυτόν τον σκοπό.

Η σαφής γεωμετρία του εσωτερικού της πρώτης κατοικίας με τις θολωτές οροφές της διατηρείται στην αρχική της μορφή.Όσον αφορά τα υλικά: Το δάπεδο επιστρώνεται με τετραγωνισμένες τοπικές μαλτεζόπλακες υπόλευκου/écru χρώματος, σαν κι αυτές που χρησιμοποιούνταν στις παλιές εκκλησίες και τις νεοκλασικές κατοικίες. Οι τοίχοι επικαλύπτονται από πηλό με ενσωματωμένους χαρακτηριστικούς μικρούς λίθους. Τα έπιπλα, έργα εντόπιων τεχνιτών, είναι είτε από ξύλο δρυός είτε από άλλο, με βαθιά, θαμπά χρώματα.

Επιλεγμένα μεταλλικά και γυάλινα μέρη ολοκληρώνουν τη σύνθεση. Σκοπός του σχεδιασμού ήταν να δημιουργηθεί ένας χώρος με φυσικό και rustique χαρακτήρα, μια αίσθηση χώρου που θα θυμίζει τον τρόπο ζωής στο νησί τον παλιό καιρό, με μια εκλεπτυσμένη, εκκε- ντρική και εκλεκτική παραλλαγή και έμπνευση από τα τοπικά υλικά και αντικείμενα του παρελθόντος, όχι μια απομίμηση του παλιού τρόπου ζωής ή μια συντηρητική προσέγγισή του.

Στη δεύτερη κατοικία δόθηκε έμφαση στη γλυπτική, πρωτόγονη φύση της, έτσι ώστε να αναδειχθούν οι λείες καμπύλες των ‘σπηλιών’. Η χρήση παρόμοιας χρωματικής και υλικής κλίμακας στο πάτωμα και τους τοίχους, που έχουν κατασκευασθεί από τσιμεντοκονία και αντιπυρικό κονίαμα αντίστοιχα, δημιουργεί μια συνέχεια του εσωτερικού χώρου που αναδεικνύει τις καμπύλες και τις τυχαίες μορφές της ‘σπηλιάς’.

Τα περισσότερα έπιπλα είναι κτιστά, έτσι ώστε να αποτελούν μέρος του χώρου. Η υπόλοιπη επίπλωση είναι κατασκευασμένη από υλικά με τα ίδια απαλά χρώματα, με λίγες εξαιρέσεις επίπλων από μέταλλο σε λαμπερό χρυσό ή ασημί χρώμα και χρήση μαύρου δέρματος, λαμπτήρων νέον, μαύρων μεταλλικών φωτιστικών, μιας σκούρας ξύλινης σφαίρας, όπως και ελαφρών ροζ και μπλε διαφανών γυαλιών, κ.λπ., που έρχονται σε αντίθεση με την ήπια, διακριτική βάση και δίνουν μια σπίθα μοναδικότητας.

Και οι δύο κατοικίες πειραματίζονται αφ’ ενός με τις δυνατότητες σχεδιασμού μέσα σε υπάρχοντες χώρους με συγκεκριμένες ιδιότητες, όπως η κλίμακα, η επιμήκης τυπολογία, οι διαφορετικές μορφές των θολωτών οροφών, οι ελεύθερες καμπύλες, το γεγονός ότι είναι εν μέρει σκαμμένοι στη γη και εν μέρει έξω από αυτήν, με μια και μόνη πρόσοψη, περιορισμένα ανοίγματα, έλλειψη φωτός στο βάθος τους, με την αντίφαση του έντονου φωτός έξω, και, αφ’ ετέρου, με το πώς αυτοί οι χώροι μπορούν να αξιοποιηθούν διατηρώντας ένα χαρακτήρα μυστικιστικό, που αφορά τις αισθήσεις, δείχνοντας, όμως, και προς μιαν αίσθηση φυσικής και αναπόφευκτης παρόδου του χρόνου, την αίσθηση της παλιάς νησιωτικής ζωής στις μέρες μας.