'Touchstone'*. Κατοικια στην Ανδρο

To οικόπεδο με τα τρία κτίσματα, που χρονολογούνται περί το 1810, είχε αγοραστεί από την ηθοποιό Ειρήνη Παπά. ΄Έχει θέα τη θάλασσα και κτήματα που περιστοιχίζονται από πυκνές συστάδες μεγαλόσωμων και επιβλητικών κυπαρισσιών. Η πρόσβαση στην κατοικία πραγματοποιείται μέσω ενός καλντεριμιού που περνάει ανάμεσα σε σπίτια με αυλές και χωράφια καλυμμένα με στάχυα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ενίοτε με άλογα φυλαγμένα στις εκτάσεις τους. Το περιβάλλον της κατοικίας μοιάζει να έχει παραμείνει αναλλοίωτο στον χρόνο από τον 19ο αιώνα.

Στην κατοικία με το όνομα ´Μιλένα’, όπου αρχικά υπήρχαν ξεχωριστοί χώροι κατωγιού και κουζίνας, η ιδιοκτήτρια είχε ξεκινήσει με μεγάλη αφοσίωση μιαν ανακαίνιση. Οι αρμολογήσεις των εξωτερικών τοίχων, τα θολωτά υπέρθυρα των ανοιγμάτων, οι πέτρινες εσωτερικές καμάρες, είναι όλα κτισμένα από παραδοσιακούς τεχνίτες πέτρας. Το μαρμάρινο πάτωμα και τα κουφώματα αποτελούν τμήματα της ανακαίνισης αυτής, η οποία διακόπηκε το 2006. Το 2017 η ιδιοκτησία άλλαξε.

 Το κέλυφος είχε διατηρηθεί ως είχε το 2006. Αντιμετωπίστηκε ως μία σειρά χωρικών επιλογών της μεγάλης ηθοποιού, που αποφασί- στηκε να διατηρηθούν και να αναδειχθούν, αντί να μεταβληθούν. Ωστόσο, το νέο λειτουργικό πρόγραμμα απαιτούσε αλλαγές στις διατάξεις των χώρων: ένα σπίτι καλοκαιρινών διακοπών προς ενοικίαση αποτελούμενο από τρεις ξεχωριστούς χώρους που λειτουργούν ως αυτόνομα δωμάτια, αλλά και ως σύνολο, με πολυεπίπεδες αυλές γύρω από την κολυμβητική δεξαμενή να ευνοούν τις συναθροίσεις, την ανάπαυση και την αναψυχή.

231 Η εξισορρόπηση των δύο αυτών δεδομένων, του υπάρχοντος πέτρι- νου κελύφους και του νέου προγράμματος, αποτέλεσε τη σχεδιαστική πρόκληση. Το εγχείρημα μοιάζει περισσότερο με συντήρηση κάποιου είδους ‘μνημείου’, παρά με νέα πρόταση εσωτερικού χώρου. Ο σχεδιασμός αφορά μια σειρά επί μέρους σημειακών παρεμβάσεων που ακουμπούν το κέλυφος εσωτερικά και εξωτερικά –το κέλυφος διατηρείται στον μεγαλύτερο βαθμό– και συμπληρώνουν το σύνολο με τις απαιτούμενες λειτουργίες.

Ως αναφορά στους θόλους και τις καμάρες, ο κύκλος χρησιμοποιήθηκε σαν εργαλείο σχεδιασμού των νέων αρχιτεκτονικών μοτίβων. Η υλικότητα των παρεμβάσεων επιχειρεί είτε να αντιταχθεί στο βάρος του πέτρινου κελύφους μέσω μεταλλικών και ξύλινων κατασκευών, είτε να συγχωνευθεί με αυτό μέσω κατασκευών από σκυρόδεμα. Με- ταλλικές κατασκευές τοποθετούνται εσωτερικά –ο καναπές-τραπέζι, πάγκοι και ντουλάπες– και εξωτερικά –πέργκολες, κουπαστές–.

Οι κατασκευαστικές τους λεπτομέρειες διαμορφώθηκαν έτσι ώστε να εντείνουν την αίσθηση της αιώρησης ή της ελαφράς ανάρτησης στο κέλυφος. Ο καναπές-τραπέζι αιωρείται ως πρόβολος από τον υπάρχοντα τοίχο, η πέργκολα αναρτάται στις μικρότερες δυνατές αντηρίδες, τα κάγκελα της κολυμβητικής δεξαμενής στερεώνονται με βλήτρα σημειακά στην πέτρα, το πατάρι και η ημικυκλική σκάλα του αιωρούνται μέσα στον διώροφο όγκο του πέτρινου πυργίσκου. Την ίδια στιγμή κατασκευές από σκυρόδεμα, όπως το τραπέζι γύρω από τον βράχο στο εσωτερικό και οι εξωτερικές γλάστρες, προσδοκούν να αποτελέσουν μέρος της πέτρας, διαμορφώνοντας όγκους που εξυπηρετούν την εκάστοτε λειτουργία: το τραπέζι το παιχνίδι, το φαγητό ή την εργασία και οι ψηλές γλάστρες-μηχανές τα αναρριχητικά φυτά, ώστε να φτάσουν τις πέργκολες για φυσική σκίαση. Οι εσωτερικές γυψοσανίδες – όπου χρησιμοποιούνται – δεν καλύπτουν ολόκληρη τη διάσταση των τοίχων, αφήνουν εγκοπές και ζώνες όπου αποκαλύπτουν το κέλυφος πίσω τους. Λειτουργούν πιο πολύ σαν πανέλα ή σαν τα σπετσάτα στο θέατρο εντείνοντας τη σκηνο- γραφική, εφήμερη αίσθηση της παρέμβασης.

Είτε μέσω της συγχώνευσης, είτε μέσω της σύγκρουσης με το υπάρχον, όλες οι επί μέρους κατασκευές και παρεμβάσεις, εξωτερικά και εσωτερικά, τοίχοι, ντουλάπες, πατάρι, σκάλες και έπιπλα, σχεδιάσθηκαν σαν μια σειρά νέων παρασιτικών χωρικών δρώμενων.

* Ο Touchstone είναι ήρωας του William Shakespeare, o αρλεκίνος / ‘τρελός’ στο ‘As you like’ (1599).