ΒΡΑΒΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ 2024

Συνοψη

Ο φορέας DOMa παρουσιάζει για άλλη μια χρονιά και με ιδιαίτερη χαρά τα ‘Βραβεία Ελληνικής Αρχιτεκτονικής 2024’. Πρόκειται ήδη για τη δεκάτη πέμπτη κατά σειράν έκδοση των Βραβείων που ιδρύθηκαν το 2009 ως ‘Βραβεία ΔΟΜΕΣ’ με στόχο την καταγραφή, ενθάρρυνση και προώθηση του έργου των Ελλήνων αρχιτεκτόνων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και της σύγχρονης αρχιτεκτονικής δημιουργίας στην Ελλάδα από αρχιτέκτονες οποιασδήποτε προέλευσης, και από το 2020 απονέμονται ως ‘Βραβεία Ελληνικής Αρχιτεκτονικής’.

Προβλέπονται δύο ειδών διακρίσεις:

– ένα Βραβείο και δυο Έπαινοι για καθεμιά από τέσσερις κατηγορίες αρχιτεκτονικού έργου -πραγματοποιημένο έργο, νέα αρχιτεκτονική σε υφιστάμενο κτήριο, πρώτο έργο νέου αρχιτέκτονα και μελέτη, που απονέμονται από την Κριτική Επιτροπή, και

– τα Βραβεία Συναδέλφων, τα οποία αναγνωρίζουν το καλύτερο πραγματοποιημένο έργο ενιαία, ανεξάρτητα από τις τρεις προαναφερθείσες κατηγορίες βραβείων για υλοποιημένα έργα, και, επίσης, την καλύτερη μελέτη.

Μέλη της Κριτικής Επιτροπής για τα ‘Βραβεία Ελληνικής Αρχιτεκτονικής 2024’ ήταν οι κ.κ.

– Amale Andraos, αρχιτέκτων, ιδρυτική εταίρος, WORKac, Νέα Υόρκη - ΗΠΑ, καθηγήτρια, ομότιμη κοσμήτορας GSAPP, Πανεπιστήμιο Columbia,

– Diego Arraigada, αρχιτέκτων, Diego Arraigada Arquitectos, Rosario - Αργεντινή, καθηγητής, Πανεπιστήμιο Torcuato Di Tella

– Nuno Brandão Costa, αρχιτέκτων, brandao costa arquitectos, Porto - Πορτογαλία, καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτονικής, Πανεπιστήμιο του Porto

Στα ‘Βραβεία Ελληνικής Αρχιτεκτονικής 2024’ υπεβλήθησαν συνολικά διακόσιες είκοσι επτά συμμετοχές, και πάλι περισσότερες από κάθε προηγούμενη φορά. Η παρούσα δημοσίευση περιλαμβάνει τριάντα οκτώ από αυτές, εκ των οποίων οι τριάντα πέντε προκρίθηκαν από την Κριτική Επιτροπή για τις προαναφερθείσες τέσσερις κατηγορίες βραβείων και οι άλλες τρεις από τους Συναδέλφους. Η Κριτική Επιτροπή προέκρινε δέκα πραγματοποιημένα έργα, δέκα πραγματοποιημένα έργα νέας αρχιτεκτονικής σε υφιστάμενο κτήριο, πέντε πρώτα έργα νέων αρχιτεκτόνων και δέκα μελέτες. Ένα νέο πραγματοποιημένο έργο, ένα έργο νέας αρχιτεκτονικής σε υφιστάμενο κτήριο και μία μη υλοποιημένη μελέτη προστέθηκαν από τους Συναδέλφους, δηλαδή τους συμμετέχοντες ως σώμα κριτών.

Στο φάσμα των επικρατέστερων φετινών υποψηφιοτήτων, μοιάζουν να ξεπερνιούνται πολλές από τις εκφραστικές και άλλες αμφιβολίες των τελευταίων ετών. Σε αυτό συμβάλλει η πίεση της εφαρμογής. Τα προγράμματα προσεγγίζουν όλο και περισσότερο “πραγματικές” ανάγκες, περιορίζοντας την έκφραση της κατανάλωσης. To ένα τρίτο των έργων που προκρίθηκαν, αφορούν κατοικία - με πολλά παραδείγματα ευφυών ανακαινίσεων - και λίγο λιγότερα κατοικία διακοπών. Στις κατοικίες, κυρίως, οι περιορισμοί των κανονισμών και, επίσης, των βιομηχανικών οικοδομικών συστημάτων υπερβαίνονται δια του σχεδιασμού. Από τα έργα ανάπτυξης ακινήτων που συμμετέχουν όλο και πιο εμφατικά στην αναδιαμόρφωση του αστικού τοπίου, επικρατούν αυτά με τη διαρκέστερη αρχιτεκτονική. Η επιφανειακή μορφική καινοτομία, που ο γενικός τύπος διαδίδει μέσω συγκαλυμμένα διαφημιστικών καταχωρίσεων, δίνει τη θέση του σε πιο καταστα- λαγμένες και/ή πιο κριτικές διατυπώσεις.

Από τα επικρατέστερα έργα μόνο το ένα έκτο έχουν δημόσιο χαρακτήρα και από αυτά υλοποιημένο είναι μόνο το ένα. Τρείς αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, ένας εξαιρετικά επιτυχής, αυτός για τον νέο Βρεφονηπιακό Σταθμό του Δήμου Παπάγου – Χολαργού, με άνω των πενήντα συμμετοχές, ένας δεύτερος για το Νέο μουσείο - Κέντρο Τεκμηρίωσης ᾽Ρήγας Βελεστινλής᾽, με τριάντα τρείς, και ένας ακόμη, λιγότερο επιτυχημένος από πλευράς συμμετοχών, για τον Σταθμό Ακαδημίας του Μετρό της Αθήνας, προμήθευσαν τις μισές από τις προκριθείσες μελέτες, υπενθυμίζοντας τη ματαιούμενη κοινωνική, επαγγελματική και, ιδίως, ερευνητική σημασία του θεσμού. Πάντως, οι ειδικότερες κατηγορίες των προκριθέντων έργων δείχνουν μια διείσδυση της αρχιτεκτονικής σε κόγχες, όπου πρωτύτερα δεν είχε συχνή πρόσβαση.

Τα ‘Βραβεία Ελληνικής Αρχιτεκτονικής’ αναδεικνύουν από τις απαρχές τους την καλή Ελληνική αρχιτεκτονική. Φέτος, η αναδρομή τόσο στα διακεκριμένα, όσο και στο σύνολο των έργων που υποβλήθηκαν, ο μεγαλύτερος από κάθε άλλη φορά αριθμός συμμετοχών και, κυρίως, το επίπεδο των έργων επιβεβαιώνει την περυσινή μας διατύπωση περί επικείμενου άλματος. Συνυπάρχουν μικρά έργα ερευνητικού χαρακτήρα με άλλα, μεγαλύτερα ή πολύ μεγαλύτερα. Η απεξάρτηση από τα ποικίλα πρότυπα είναι όλο και ισχυρότερη. Η επαγγελματική ένταση και η ποιοτική βελτίωση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια είναι ορατές. Ας ελπίσουμε ότι θα συνεχισθούν και θα ενισχυθούν.

Ευχαριστούμε πολύ όλους τους δημιουργούς αρχιτέκτονες και τους φωτογράφους που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του DOMa. Ευχαριστούμε, ιδιαίτερα, τους αρχιτέκτονες που συμμετείχαν στην κρίση για την απονομή των ‘Βραβείων Συναδέλφων’. Ευχαριστούμε, τέλος, εγκάρδια τους τρείς κριτές, που τίμησαν τoν DOMa αποδεχόμενοι την πρόσκληση να αναλάβουν το επίπονο και υπεύθυνο έργο της κριτικής και της αξιολόγησης των μελετών και των έργων που υποβλήθηκαν.