ΒΡΑΒΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ 2010

Συνοψη

Οι ΔΟΜΕΣ από την αρχή της έκδοσής τους προγραμματικά επεδίωξαν να παρουσιάσουν την ελληνική αρχιτεκτονική -νοούμενη ως την αρχιτεκτονική που παράγεται από έλληνες, την αρχιτεκτονική που παρἀγεταιι στην Ελλάδα και την αρχι­τεκτονική που παράγεται για την Ελλάδα- μέσα από τη λογική του 'Αρχείου' και του 'θέματος', ως μέρος της διεθνούς αρχιτεκτονικής και όχι σε αντιπαράθεση προς αυτήν. 

Ωστόσο η πρόθεση αυτή δεν υλοποιείται πάντοτε χωρίς δυσκολίες. Αισθανόμαστε σταθερά ότι η ελληνική αρχιτεκτονική ποιότητος συνεισφέρει ενδιαφέρουσες ιδέες και διαπιστώνουμε ότι παράγει κλειστούς, υπόστεγους και υπαίθριους χώρους οικειοποιήσιμους ως 'δοχείο ζωής', αξιοποιώντας τις δυνατότητες της μη τυποποιημένης κατασκευής. Η σημαντική αυτή ιδιότητα δεν είναι πάντοτε φωτογενής, ιδίως με τα τρέχοντα δεδομένα της μοντερνιστικής αρχιτεκτονικής φωτογραφίας, που αναπαριστά στυλιζαρισμένες και μη βιωμένες από­ψεις των εικονιζόμενων έργων, ή την ψευδο-αισθητική της τεχνολογικής επάρ­κειας και/ή, εναλλακτικά, της χλιδής, που διαπερνά τον τεχνικό και τον ελάσ­σονα 'αρχιτεκτονικό' τύπο. 

Από την άλλη, όμως, περιορίζεται με λίγες εξαιρέ­σεις σε λίγους τομείς έργων, μικρής ή μεσαίας κλίμακας και ιδιωτικού χαρακτήρα, και δυσκολεύεται να επιτύχει ή να διατηρήσει μιαν επαρκή συνέπεια αρχικής σύλληψης ακόμη και σε αυτό τα σχετικά μικρό έργο. Δυσκολεύεται να συμ­βιβάσει τη σύλληψη με τις απαιτήσεις ενσωμάτωσης ολοένα και ογκωδέστερων ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων και άλλων απαιτήσεων. Προδίδεται από την κακή ποιότητα εκτέλεσης και τις αδικαιολόγητες (δεδομένου ότι απευθύνονται σε ειδικούς) προβλέψεις και δεσμεύσεις των κάθε είδους κανονισμών, ειδικά των δομοστατικών, που μαρτυρούν έλλειψη εμπιστοσύνης και αυτοπεποίθησης και οδηγούν σε περιορισμό στα δεδομένα στενά πλαίσια. Νοθεύεται λόγω, μεταξύ άλλων, και της ιδιότυπης οικειότητας, που συχνά χαρακτηρίζει τη σχέση εργοδότη-αρχιτέκτονα, και του καθεστώτος ελαστικής εφαρμογής των εγκεκριμένων και των τελικών σχεδίων, που επιτρέπει αλλοιώσεις. 

Το παρόν τεύχος των ΔΟΜΩΝ είναι αφιερωμένο σε μια πτυχή της εκδήλωσης 'ΔΟΜΕΣ 2010', ενός προγράμματος καταγραφής, ενθάρρυνσης και προώθησης του έργου των ελλήνων αρχιτεκτόνων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και της σύγχρονης αρχιτεκτονικής δημιουργίας εν γένει στην Ελλάδα, που οι ΔΟΜΕΣ πρωτοπαρουσίασαν τον Μάιο 2009.

Η εκδήλωση 'ΔΟΜΕΣ 2010' αποτελείται από τρία σκέλη:

1.  την έκδοση της Επετηρίδας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής 2010' των ΔΟΜΩΝ, που θα περιλάβει αξιόλογα πραγματοποιημένα έργα και ανεκτέλεστες μελέτες των ετών 2007-2009, που έχουν ανατεθεί από υπαρκτούς πελάτες.

2.  την έκθεση 'Πανόραμα Ελληνικής Αρχιτεκτονικής 2010', που θα περιλαμβάνει τα προαναφερθέντα έργα και μελέτες.

3.  τα 'Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2010' γιο το καλύτερο πραγματοποιημένο έργο των ετών 2007-2009, το καλύτερο πρώτο κτήριο νέου αρχιτέκτονα και την καλύτερη μελέτη.

Είχε διαπιστωθεί ότι, με την εξαίρεση των 'Αρχιτεκτονικών Θεμάτων' και των 'Θεμάτων Χώρου+ Τεχνών', που εδώ και περισσότερο από 40 χρόνια εκδίδει ο κ. Ορέστης Δουμάνης ως συγκροτημένο αρχείο ελληνικής αρχιτεκτονικής, απουσίαζε μια ευσύνοπτη και έγκυρη δημοσίευση που θα παρουσίαζε την αντιπροσωπευτική τρέχουσα αρχιτεκτονική της χώρας και θα επέτρεπε την εύκολη πρόσβαση σε μια κωδικοποίηση των σημαντικών πρόσφατων αρχιτεκτονικών έργων και των δημιουργών τους. 

Στο τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, απόσπασμα της ειδικής έκδοσης της Επετηρίδας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής 2010', που θα κυκλοφορήσει στις αρχές του 2010, παρουσιάζονται μόνο πραγματοποιημένα έργα -όχι οι ανεκτέλεστες μελέτες-, που επέλεξε καταρχήν η κριτική επιτροπή ως επικρατέστερα για τα 'Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2010' στις δύο από τις τρεις κατηγορίες, καλύτερου πραγμα­τοποιημένου έργου των ετών 2007-2009 και καλύτερου πρώτου έργου νέου αρχιτέκτονα. 

Η κριτική επιτροπή συγκροτήθηκε από τους αρχιτέκτονες κκ. Κωνσταντίνο Δεκαβάλλα, ομότιμο καθηγητή Ε.Μ.Π., Δημήτρη Μανίκα, ομότιμο καθηγητή της Ακαδημίας Εφαρμοσμένων Τεχνών της Βιέννης, και Αλέξανδρο Τζώνη, ομότιμο καθηγητή του Πολυτεχνείου Delft και καθηγητή του Πανεπιστημίου Tsinqhua του Πεκίνου. 

Ζητήθηκε από τους τρεις κριτές να αξιολογήσουν τα έργα χωρίς να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, εντελώς ανεπηρέαστοι ο ένας από τον άλλο, και να τα βαθμολογήσουν σε κλίμακα 0-100. 

Τα τελικά αποτελέσματα της κρίσης, πou αναμένονταν μετά την ολοκλήρωση της σύνταξης του τεύχους, ανακοινώθηκαν στις 11 Ιανουαρίου 2010, ώρα 19.00, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος στην Αθήνα. 

Παρουσιάζονται συνολικά δεκαεπτά πραγματοποιημένα έργα, όλα όσα συγκέντρωσαν 200 ή περισσότερες μονάδες από τους τρεις κριτές. Γιο λόγους περιορισμένου χώρου και παρά τη διάθεση των επιμελητών έχουν παραλειφθεί έργα με αξία, που ελπίζουμε ότι θα έχουμε την ευκαιρία να παρουσιάσουμε σε προσεχή τεύχη των ΔΟΜΩΝ. Από τα δεκαεπτά έργα, τέσσερα αποτελούν πρώτα έργα νέων αρχιτεκτόνων. Από αυτά, το δεκατρία είναι κτήρια κατοικίας και δύο αφορούν την παιδική ηλικία, χωρίς να είναι σχολεία. Δεν υποβλήθηκε κανένα σχολείο και υπήρχε μόνο μια μελέτη νοσοκομείου, γεγονός ενδεικτικό της μειωμένης αρχιτεκτονικής φιλοδοξίας και της χαμηλής αυτοπεποίθησης των δημιουργών τους. Υπάρχουν δύο ακόμα σημαντικά έργα, ένα κτήριο γραφείων και ένα πολιτιστικό κέντρο, και τα δύο προϊόντα ιδιωτικής πρωτοβουλίας. 

Ευχαριστούμε θερμά όλους τους δημιουργούς αρχιτέκτονες και τους φωτογρά­φους, που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση των ΔΟΜΩΝ και έστειλαν έργο γιο την Επετηρίδα, την Έκθεση και τα Βραβεία. 

Ευχαριστούμε επίσης θερμά τους τρεις κριτές, που τίμησαν τις ΔΟΜΕΣ αποδε­χόμενοι την πρόσκληση να αναλάβουν το επίπονο και υπεύθυνο έργο της αξιολόγησης των μελετών και των έργων που υπεβλήθησαν.