ΒΡΑΒΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ 2016

Συνοψη

Με πραγματική χαρά, οι ΔΟΜΕΣ παρουσιάζουν μέρος των αποτελεσμάτων της πρωτοβουλίας ‘ΔΟΜΕΣ 2016’, ενός προγράμματος καταγραφής, ενθάρρυνσης και προώθησης του έργου των Ελλήνων αρχιτεκτόνων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και της σύγχρονης αρχιτεκτονικής δημιουργίας στην Ελλάδα, που οι ΔΟΜΕΣ ανακοίνωσαν τον Μάιο 2015 και που εξελίσσεται, παρά τις δυσκολίες, για έβδομη συνεχή χρονιά. Πρόκειται για την πρωτοβουλία που ανέλαβαν οι ΔΟΜΕΣ για πρώτη φορά το 2009, με στόχο την προβολή της αντιπροσωπευτικής τρέχουσας αρχιτεκτονικής της χώρας και την εύκολη πρόσβαση σε μια κωδικοποίηση των σημαντικών πρόσφατων αρχιτεκτονικών έργων και των δημιουργών τους. Είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι που μπορούμε πλέον να θεωρούμε την ‘Πρωτοβουλία ΔΟΜΕΣ’ εν γένει -και τα ‘Βραβεία ΔΟΜΕΣ’ ειδικότερα- εδραιωμένα ετήσια γεγονότα, θεσμούς της Ελληνικής αρχιτεκτονικής σκηνής, αναγνωρίσιμους πλέον και διεθνώς. 

Η πρωτοβουλία ‘ΔΟΜΕΣ 2016’ αποτελείται από δύο σκέλη: 
1. την έκδοση της ‘Επετηρίδας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής 2016’ των ΔΟΜΩΝ, που θα περιλάβει αξιόλογα πραγματοποιημένα έργα και ανεκτέλεστες μελέτες των ετών 2011-2015, που έχουν ανατεθεί από υπαρκτούς πελάτες, 
2. τα ‘Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2016’ για 
- το καλύτερο πραγματοποιημένο έργο των ετών 2011-2015, 
- το καλύτερο πρώτο έργο νέου αρχιτέκτονα και 
- την καλύτερη μελέτη. 

Η όλη δομή της πρωτοβουλίας ‘ΔΟΜΕΣ 2016’, που συγκέντρωσε ένα σύνολο 152 συμμετοχών, είναι παρόμοια με αυτήν των τελευταίων τεσσάρων ετών. Όπως συνέβη και στα ‘Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2012’, στα ‘Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2013’ στα ‘Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2014’ και στα ‘Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2015’, εκτός από το ένα βραβείο ανά κατηγορία, υπάρχουν δυο έπαινοι, ώστε να διακριθούν περισσότερα από ένα έργα. Διατηρήσαμε την ανεξάρτητη λειτουργία των κριτών, τόσο για πρακτικούς λόγους, όσο και επί σκοπώ, προκειμένου να έχουμε πολλαπλές, έστω και αποκλίνουσες, αναγνώσεις και αποτιμήσεις της τρέχουσας συνθήκης, όπως αυτή αντανακλάται στα υποβληθέντα έργα, χωρίς συμβιβασμούς οιουδήποτε είδους πέρα από την προσωπική εκτίμηση. Το τελικό αποτέλεσμα περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό πολύ διαφορετικών υποψηφιοτήτων που ισοψήφισαν πάνω από το όριο που έχει τεθεί για τη δημοσίευση έργων. Η αβεβαιότητα είναι χρήσιμη τροφή για στοχασμό και δημιουργικότητα. 

Κριτές στην εκδήλωση ‘ΔΟΜΕΣ 2016’ ήσαν οι κκ. 
Alberto Campo Baeza, αρχιτέκτων, καθηγητής στην Escuela Técnica Superior de Arquitectura de Madrid (ETSAM), διευθυντής του Estudio de Arquitectura Campo Baeza, Μαδρίτη, 
David Chipperfield, αρχιτέκτων, διευθυντής του Γραφείου David Chipperfield Architects, Λονδίνο, 
Enrique Walker, αρχιτέκτων, αναπληρωτής καθηγητής και διευθυντής του προγράμματος Master’s of Science in Advanced Architectural Design, Graduate School of Architecture, Planning and Preservation, του Πανεπιστημίου Columbia Νέα Υόρκης. 

Ζητήθηκε από τους κριτές να αξιολογήσουν τα έργα χωρίς να συσκεφθούν σε πραγματικό χρόνο ή τόπο, εντελώς ανεπηρέαστοι ο ένας από τον άλλο, να τα βαθμολογήσουν και να γράψουν ένα συνοπτικό σχόλιο. 
Στο αντίστοιχο τεύχος, επαυξημένο απόσπασμα της ειδικής έκδοσης της ‘Επετηρίδας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής 2016’, που θα κυκλοφορήσει σε λίγους μήνες, δημοσιεύονται είκοσι δύο έργα, που κατά μέσον όρον επέλεξε η κριτική επιτροπή ως επικρατέστερα για τα ‘Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2016’ στις τρεις προαναφερθείσες κατηγορίες. Στην ομάδα αυτών των κορυφαίων σχεδίων υπάρχουν δεκατρία πραγματοποιημένα έργα, τέσσερα επί πλέον πρώτα (πραγματοποιημένα) έργα νέων αρχιτεκτόνων και πέντε μελέτες. 

Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται συνολικά έξι κτήρια κατοικίας, το ισχνότερο ποσοστό όλων των ετών, σε σύγκριση ακόμα και με τα οκτώ του 2015. Δίπλα στις επιτυχείς παραθεριστικές ή μόνιμες κατοικίες, υπάρχει ένας αυξημένος αριθμός καλοσχεδιασμένων έργων εμπορικού χαρακτήρα σε αστικό και μη περιβάλλον, που καταδεικνύει την κατεύθυνση των παραγγελιών αρχιτεκτονικής μέσα στην παρατεταμένη οικονομική κρίση. Ιδιαίτερα αυξημένος είναι ο αριθμός των έργων και μελετών θεσμικού χαρακτήρα. Aπό την άλλη πλευρά είναι σαφής η μείωση του μεγέθους των πραγματοποιημένων έργων που διακρίθηκαν. Το διάταγμα του 2011 που επαναθέσμισε τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς ως μόνη διαδικασία ανάθεσης δημοσίων έργων δεν έχει οδηγήσει ακόμη σε σημαντικές πραγματοποιήσεις έργων. Έχει, πάντως, παράσχει το κίνητρο και το πλαίσιο για μερικές από τις μελέτες που ξεχώρισαν οι κριτές τα τελευταία χρόνια. 

Ένα από τα έργα που διακρίθηκαν φέτος μεταξύ των πραγματοποιημένων, τα κεντρικά γραφεία του ΤΣΜΕΔΕ στην Αθήνα, των αρχιτεκτόνων κκ. Αθ. Δημοπούλου, Κ. Σαϊτη, Γ. Σταθόπουλου και Αικ. Χριστοδουλέα, προέρχεται από αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του 1995. Ολοκληρώθηκε μόλις πρόσφατα και άλλαξε την εικόνα της κεντρικής πλατείας επί της οποίας βλέπει. Ευχαριστούμε, θερμά, όλους τους δημιουργούς αρχιτέκτονες και τους φωτογράφους που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση των ΔΟΜΩΝ και έστειλαν έργα για την Επετηρίδα και τα Βραβεία. 

Ευχαριστούμε, επίσης θερμά, τους τρεις κριτές, που τίμησαν τις ΔΟΜΕΣ αποδεχόμενοι την πρόσκληση να αναλάβουν το επίπονο και υπεύθυνο έργο της κριτικής και της αξιολόγησης των μελετών και των έργων που υπεβλήθησαν, καθώς επίσης και τον αρχιτέκτονα κ. Nick Hill, αναπληρωτή διευθυντή του Γραφείου David Chipperfield Architects, για την ιδιαίτερα σημαντική συμβολή του.